Written in Sediment

Written in Sediment is een serie handgemaakte silkscreenprints gebaseerd op foto’s van sedimentkernen uit de zeebodem van gebieden zonder zuurstof — de ‘dead zones’. Sedimenten zijn natuurlijke archieven die vertellen over het verleden van een ecosysteem. Door te onderzoeken hoe deze gebieden in het verleden veranderden van vol zuurstof naar zuurstofarm, proberen wetenschappers te voorspellen wanneer deze kritische punten zich in de toekomst kunnen voordoen.

In deze gebieden kunnen organismen zoals wormen en krabben niet leven, omdat er geen zuurstof is. Daarom zakken organisch afval van algen en rivierklei neer en blijven ze onaangeroerd, wat leidt tot lagen en patronen in het sediment. Vaak is er een duidelijke zwarte laag te zien met organisch materiaal, die ons vertelt over een periode van verval en verandering.

Dit project is ontwikkeld in samenwerking met paleoceaanonderzoeker Rick Hennekam (NIOZ).

Beggiatoa is een bacterie die groeit op de zeebodem van zuurstofarme zones, zoals in de Grevelingenmeer. Haar witte patronen, die lijken op spinnenwebben, markeren waar de ecosystemen onder druk staan. Ze geven een visueel signaal dat je de zone van afwezigheid van zuurstof hebt betreden en dat toxisch sulfide zich vormt.

De zandstraling die je hier ziet, is gemaakt van foto’s die Suzette Bousema nam tijdens haar duiken in de Nederlandse dead zone. Dit kunstwerk laat zien hoe deze bacterie een indicatie is van de ondergrondse veranderingen die onze wateren ondergaan door menselijke invloed.

Deze installatie wordt ondersteund door het Amarte Fonds en de steunstaven zijn ontworpen door Johannes Equizi.

Onzichtbaar voor het blote oog, maar uiterst belangrijk en bedreigd door onze activiteiten. Hoe kunnen we de kracht van een ondergewaardeerd, maar essentieel organisme benutten?

Mycorrhiza-netwerken zijn de grootste levende systemen op aarde en spelen een cruciale rol in ecosystemen, koolstofopslag en ons bestaan. Ze worden vaak ‘het internet’ of ‘hersen van het bos’ genoemd. Bijna alle planten zijn via deze ondergrondse fungi verbonden.

Deze oude samenwerking zorgt ervoor dat planten koolstof ‘ruilen’ met de fungi, zodat ze beter terecht kunnen komen bij voedingsstoffen, mineralen en water. Tijdens fotosynthese passeert meer dan de helft van het koolstof dat planten verwerken, via deze netwerken de bodem in. Onze omgang met dit verborgen netwerk wordt bedreigd door menselijke activiteiten zoals het gebruik van meststoffen, pesticiden, ontbossing en landgebruik.

Toen Suzette voor het eerst deze collaboratie ontdekte, viel haar op dat het vaak wordt vergeleken met menselijke systemen zoals het internet of de hersenen. Dat helpt ons empathie op te roepen, maar beperkt ook ons begrip van een complex en relatief onbekend fenomeen.

Dit multimedia-project nodigt uit om de mycorrhiza’s te ervaren zonder ze menselijk te maken, en toch verbinding te maken met deze verborgen kring, met alle zintuigen.

Het is gemaakt in samenwerking met bodemkundige Nadia Soudzilovskaia (Leiden & Hasselt Universiteit) en PhD-studenten Riccardo Mancinelli, Weilin Huang en Chenguang Gao. Het wordt ondersteund door het Fentener van Vlissingen Fonds, MIAP Foundation en Mondriaan Fonds.

De bodem wordt vaak een ‘zwarte doos’ genoemd omdat we er maar heel weinig van weten. Wat ligt er echt onder onze voeten? Wat gebeurt er in de diepe lagen die ons landschap, klimaat en ons leven beïnvloeden?

De Black Box geeft je een kijkje in die mysterieuze wereld. Het is een bijzondere assemblage van elementen uit het Super Organism-project: fotografie, geluid, geur, publicatie en echte fungi-samples. Een tastbare uitnodiging om je meer te verdiepen in de verborgen wereld die ons omringt en bepaalt.

Gemaakt in samenwerking met Wilfred Kalf, laat Black Box zien dat de bodem veel meer is dan ‘grond’. Het is een onzichtbaar, complex ecosysteem dat we samen kunnen verkennen en beschermen.